Bartınlı Armatör Şükrü Göksu

Yazan: Osman Öndeş (Araştırma Makalesi)
 

Türk armatörleri arasında yaşamı hakkında çok az bilgi sahibi olunan ve  Türk Armatörleri Birliği/Derneği’nde dahi fotoğrafı bulunmayan Şükrü Göksu hakkında, bilgi ve fotoğraf kaynağı yaratan Bartınlı fotoğraf sanatçısı Müfit Yüksel’dir. Kendisine belge çalışmalarım sırasında adeta iz sürercesine ulaşabildim. 

Armatör  Şükrü Göksu
Kaynak: Müfit Yüksel ve Çetin Asma Arşivi.

Müfit Yüksel sayesinde Bartınlı Armatör Şükrü Göksu ve ortağı Armatör İbrahim Cemal Aliş hakkında bilgi ve fotoğraf sağlamak mümkün olabildi. Bu bilgiler ve fotoğraflar vasıtasıyla tarih hatası olan kaynak düzeltilebilecektir.
Türk Armatörler Birliği Derneği’nde çok kısa süre başkanlık da yapan Şükrü Göksu, Bartınlı Alişzâde ailesindendi. Aile kökleri Bartın’dır ve Soyadı Kanunu ile “Göksu” soyadını almışlardır. Aile ayni zamanda “Haytalarzâde” olarak da tanınmıştır. Ümmü Gülsüm Yolere’nin (Yoleri) ağabeyi, İbrahim Yolere’in kayınbiraderi, Ömer Alişoğlu’nun amcazadesi, Ertan Sayhan, Adnan Sayhan, Yiğithan, Emirhan ve Alp Sayhan’ın dayısı idi. 1990 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Akrabalarından Alişzâde Mehmed Efendi (Alişoğlu)’in oğlu Mustafa Aliş ile ortaklık yaparak 1954’de Mehmet Derviş’ten satın aldıkları “Şirin Bartın” isimli 2 bin 184 dwt’luk genel yük gemisi sahibiydi. 
Türk Armatörleri Birliği Derneği üyesi olarak Şükrü Göksu
1971 yılı 16 Temmuz 1971 Cuma günü ekseriyet olmadığından Umumi Heyet Toplantısı yapılamamış ve 23 Temmuz 1971 Cuma günü gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda  Şükrü Göksu Başkan seçilmiştir. Diğer yönetim Kurulu Üyeleri şöyleydi;
Başkan Vekili:Feridun Özdoğan,
Muhabıs üye: Vedat Peker, 
Kâtip: Sabri Irmak,
Murakıb: Vehbi Aldıkaçtı,
Üye:Necmi Aşar, 
Üye: Coşkun Göksu.

Türk Armatörleri Birliği Derneği  bu dönemde  “Türk” adını korumak  ve yasa gereğince tescil ettirmek amacıyla Vilayet’e müracaat etmiştir.  Bu dönemde Yönetim kurulu üyelerinden Armatör  Faik Zeren 20 Şubat 1971 Cumartesi günü vefat etmiş ve cenazesi 21 Şubat 1971 Pazar günü Teşvikiye Camii’nde kılınan öğle namazını  takiben Zincirlikuyu Mezarlığında defnedilmiştir.

Türk Armatörleri Birliği Derneği  3 Temmuz 1972 günü,  Galata, Kara Mustafa Paşa Sokak  Kozluca Han Kat 1. No: 6’daki  Birlik Merkezi’nde Umumi Heyet Toplantısı yapıyor
Toplantı ekseriyet olması nedeniyle 3 Temmuz 1972 günü Birlik Merkezi’nde Şükrü Göksu başkanlığında gerçekleştirilmiştir. Toplantıyı  açan Şükrü Göksu,  Mayıs ayında  vefat eden armatör mensuplarından Akif Sadıkoğlu’yu bu vesile ile rahmetle andıklarını belirtmiş ve şöyle demiştir; “Rahmete kavuşan Armatör Akif Sadıkoğlu, çok kıymetli armatörlerimizden  merhum Ruşen Sadıkoğlu ve merhume Hatice Sadıkoğlu’nun  oğlu idi.  Kardeşleri kıymetli armatörlerimizden Talât ve Şadan Sadıkoğlu idiler. Vefat tarihini  kayda geçmesi için bir kez daha buradaki evraktan hatırlatayım; 21 Mayıs 1972 Pazar günü vefat etmişti. Cenazesinde çoğumuz hazır bulunduk ve Şişli Camii’nde son vazifemizi ifa ettik, Edirnekapı Şehitliği’ndeki aile kabristanında ebediyete uğurladık. Mekanı cennet olsun.”
Müteakiben Umumi Heyet Toplantı Tutanağı’nda belirtildiği üzere, Gündem maddeleri görüşülmüş ve Murakıplığa Necmettin Aşar seçilmiştir. Yönetim Kurulu üyeliklerine; Şükrü Göksu, Feridun Özdoğan, Vedat Peker, Misbah Mertoğlu,Nihat Zaman seçilmişlerdir.
Yönetim Kurulu’nun 4 Temmuz 1972 günü yaptığı toplantıda görev taksimi  ile Yönetim Kurulu şöyle oluşturulmuştur;
Başkan : Şükrü Göksu, Mustafa oğlu, Bartın 1320 doğumlu. Adresi: Yağkapanı Güzel İzmir Han. No.16,
Başkan Vekili: Feridun Özdoğan , Zühtü oğlu, Balıkesir 1340 doğumlu. Adres: Galata, Kozluca Han Kat 1, No.8 Karaköy,
Muhasip Üye: Vedat Peker,  Tahsin oğlu, Trabzon 1330 doğumlu. Adres:  Galata, Kozluca Han Kat 1, No.6,
Kâtip Üye : Misbah Mertoğlu, İsmail oğlu, Edremit 1930 doğumlu. Adres:  Abidei Hürriyet Cad. 284/4 Şişli,
Üye: Sabri Irmak, Sadi oğlu, İstanbul 1936 doğumlu. Adres: Galata, Kozluca Han Kat.1 No.9 Karaköy,
Murakıp:  Necmettin Aşar, Ziya oğlu, Varna 1324 doğumlu. Adres: Kuzguncuk, Gentaş Sokak  No.3, Üsküdar.

Şükrü Göksu 2 Haziran 1973 günü yapılan Genel Kurul Toplantısı’nda  yeniden Türk Armatörleri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı oldu. 
Türk Armatörleri Birliği’nin 1971 - 1973 yıllarında yapılan Umumi Heyet toplantıları kayıtlarından hareketle, 1971 - 73 döneminde Yönetim Kurulu başkanının Şükrü Göksu ve başkan vekilinin Feridun Özdoğan olduğu görülür. Kuruluşundan buyana “Türk Armatörleri Birliği” olarak anılan ve yeni çıkan 1630 Sayılı Dernekler Kanunu uyarınca 2 Haziran 1973 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında ismi “Armatörler Derneği” olarak islah edilen Karaköy - Kozluca Han K.1, No. 6/6 adresindeki bu teşekkülün isminin başında bulunan “TÜRK” kelimesinin muhafazası için Dernek Yönetim Kurulu Başkanlığı’nca alınan 784 Sayılı kararının Beyoğlu 11.ci Noterliğinin 10 Temmuz 1973 gün ve 19857 Sayılı onaylı yazısı Beyoğlu İlçesi Emniyet Amirliği kanalıyla İstanbul Valiliği’ne sunulmuştur. 

Türk Armatörleri Birliği İstanbul Vilayeti’ne gönderdiği yazıyla, 2 Haziran 1973 günü Birlik Merkezi Karaköy, Kozluca Han Kat. 1 No.6’daki Birlik Merkezi’de Saat 10.00’dan itibaren 1973 yılı Genel Kurul toplantısı yapacağını duyurmuştur.Yapılan toplantı olağan gündem ile devam etmiş ve üyeler “Türk” kelimesinin tescil edilmesini hararetle beklediklerini  belirterek, onaylanması ile Birlik olarak İngilizce ve Fransızca olarak da  resmî evrak basılmasını önermişlerdir. Yapılan seçimlerde Şükrü Deniz Yönetim Kurulu Başkanı seçilmiştir.

Türk Armatörleri Birliği Derneği İstanbul Vilayeti’ne gönderdiği yazıyla, Birlik Merkezi’ni Karaköy, Kozluca Han Kat. 1 No.6 Karaköy’den Park Palas No.31 Kat.1 Gümüşsuyu Caddesi Taksim’e naklettiğini duyurmuştur. İstanbul Vilayeti de adres değişikliğini 27 Şubat 1974  Tarih Sayı:7685 ile  Beyoğlu Kaymakamlığı’na iletmiştir. Adres değişikliği Nakil Kanunu’nun 12.ci Maddesi uyarınca  bir gazetede ilan edilmiştir.

Türk Armatörleri Birliği 5 Temmuz 1974 Cuma günü Park Palas No.31 Kat.1  Daire 5 Gümüşsuyu Caddesi Taksim adresinde ilk genel kurul toplantısını gerçekleştirmiştir. Katılanların kimlikleri  ve Yönetim Kurulu listesi  iki ayrı gazetede yayınlanmıştır. Yapılan seçimde İrfan Cerrahoğlu Yönetim Kurulu başkanı  olarak görev almıştır.
1974 yılında henüz yasa gereği “Türk” kelimesinin kullanılması onaylanmadığından İstanbul Vilayeti Emniyet Müdürlüğü’nden İçişleri Bakanlığı’na yazılan evraklarda “Teşekkülün adı: ARMATÖRLER DERNEĞİ (Türk) kelimesi çıkarılmıştır.” kaydı yer almaktadır. Bu husus araştırmacılar için,  diğer Armatörler Derneği ile pek çok yazışmanın karışıklık yaratmasına neden olacaktır. Türk Armatörleri Birliği, özellikle Vilayet, Kaymakamlık veya Emniyet Müdürlüğü yazışmalarında çoğu zaman “Türk Armatörleri Birliği Derneği” olarak geçmiştir. 1973 yılında derneklerin adlarında Türk, Türkiye ve Atatürk kelimelerinin kullanılması Bakanlar Kurulu’nun iznine bağlandığı için “Türk” kelimesini kullanmak müsaade alınıncaya kadar imkansız hale gelmiştir.

Böyle olunca, ayni isimde iki dernek  karışıklığı doğmuştur ki, 1974 yılında bu derneklerden “Armatörler Derneği” Başkanı Ziya Kalkavan, Türk kelimesi olmaksızın “Armatörler Derneği” Başkanı İrfan Cerrahoğlu’dur.
Yönetim Kurulu şöyledir;
Yönetim Kurulu Başkanı: İrfan Cerrahoğlu,
Yönetim Kurulu Başkan Vekili: Feridun Özdoğan,
Muhasip Üye: Vedat Peker,
Kâtip Üye: Nihat Zaman,
Üye: Şükrü Göksu.
Bu süreçte “Armatörler Derneği” Başkanı Ziya Kalkavan’dır. Dernek adresi; Karaköy Ömer Abed Han K.4 No.21-22’dir ve Armatörler Derneği Başkanı Ziya Kalkavan imzası ile Vilayet Makamı’na hitaben 1 Ağustos 1974 tarihi ile bir yazı gönderilerek 19 Ağustos 1974 Pazartesi günü Saat 11.’de Dernek Merkezi Ömer Abed Han Kat 4 No.21-22’de senelik Umumi Heyet Toplantısı yapılacağı bildirilmiştir. Bu süreçte Türk Armatörleri Birliği İnönü Cad. Park Palas No.31 Kat.1 Daire 5 Taksim adresinde 
Şükrü Göksu Yönetim Kurulu Başkanı oluyor  ve 12 gün sonra yeni seçim yapılıyor
Türk Armatörleri Birliği 1975 yılı Genel Kurul Toplantısı’nın 30 Temmuz 1975 Çarşamba günü Saat 14.00’de Taksim, İnönü Caddesi Park Palas K.1 D.5’deki Genel Merkez’de yapılmasına, çoğunluk sağlanamaması halinde 6 Ağustos 1975 günü ayni yerde yapılmasına karar verilmiştir. 
6 Ağustos 1975 Çarşamba günü ekseriyet olması nedeniyle Genel Kurul toplantısı yapılmış ve  8 Ağustos 1975 günü  yapılan görev taksimi  toplantısında  yeni yönetim kurulu şöyle oluşturulmuştur; 
Yönetim Kurulu Başkanı: Şükrü Göksu, Bartın 1320 doğumlu, Mustafa oğlu. Adres: Vali Konağı Caddesi, No.121/3, Nişantaşı.
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı: Necmi Aşar, 
Muhasip Üye: Vedat Peker,Armatör, Tahsin oğlu 1330 Trabzon doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi: Gümüşsuyu Park Palas K.2 Taksim.
Kâtip Üye: M. Nihat Zaman, Armatör, Hayri oğlu, 1330 Vakfıkebir doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi: Gümüşsuyu, Park Palas K.1
Üye -  Sabri Irmak, Armatör, Sadi oğlu 1935 İstanbul doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi: Gümüşsuyu Caddesi No.6 Taksim.
Üye- İrfan Cerrahoğlu,1332 Kdz. Ereğli doğumlu, M.Tahsin oğlu, T.C. Vatandaşı, Adresi: Emlak Caddesi No.33 Teşvikiye.
Üye - Adnan Yalkın,Ahmet oğlu, 1925 İstanbul doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi;
Üye- Nazmi Dinç, oğlu,Raif  oğlu, 1933 Kandırma doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; Lati Lokum Sokak sonu No.39/44 Mecidiyeköy.
Üye- Mahmut Kopdağ, A.Mecit oğlu,Üsküdar 1340 doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; Kayışdağı Cad.Bayraktar Apt. No.7 Göztepe.
Üye- Feridun Özdoğan, Zühtü  oğlu, Balıkesir 1340 doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; Cumhuriyet Cad. Park Pat. No.5, Gümüşsuyu/Taksim.
Denetçi - Yahya Memmi, Zihni oğlu, Denizli 1340 doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; İbrahim Çavuş Mah. Yaylak Sokak No.20 Şehremeni/ İstanbul.
Denetçi - Coşkun Göksu,  Armatör, Şükrü oğlu 1932 Bartın doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi: Güzel İzmirli Han. K. Karaköy.
Denetçi- Sezai Kaptan, Selim oğlu, Samsun 1310 doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; Bağdat Cad. 389/5 Suadiye.
Denetçi - Misbah Mertoğlu, İsmail oğlu, 1930 Edremit  doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi;Abidei Hürriyet Cad. No.284/4 D.12, Mecidiyeköy.
Denetçi - Haluk Başol, Zeki oğlu,Beykoz 1944 doğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; Silahşör Cad. No.12-13 Bomonti.
Denetçi - Aytuğ İbooğlu, Abdullah oğlu, İstanbul 1944vdoğumlu, T.C. Vatandaşı, Adresi; İncirli Cad.   Ulukışla Sitesi D Blok No.11, Bakırköy.

Şükrü Göksu’nun hayat hikayesi

 
(Müttehit arkadaşlar gurubu (Ayakta sol baştan); 
Şükrü Göksu, Agah Orgon, Müfit Yüksel’in dedesi 
Bartın’lı en eski fotoğrafçılardan Nuri Yüksel. 
(Oturanlar sol baştan); Hüseyin Cevdet Çakıroğlu, 
(Bartın Gazetesi’nin kurucusu) İbrahim Cemal Aliş, 
Niyazi Yüksel. Yıl 1930.

Kaynak: Müfit Yüksel ve Çetin Asma arşivi)

Bartın Gazetesi’ni yayınladılar
Cumhuriyet’in ilan edilişinden 11 ay sonra, 6 Eylül 1924’te İbrahim Cemal Aliş, Hüseyin Cevdet Çakıroğlu, Nuri Yüksel, Niyazi Yüksel, Agah Orhon ve Lütfi Balık’ın bir araya gelerek “Müttehit Arkadaşlar” adıyla Bartın Gazetesi’nin yayınlamasında da yer almıştır.
1924 Nisan’ında İbrahim Cemal (Aliş) tarafından imtiyazı alınan Bartın Gazetesi 6 Eylül 1924’te Cumartesi günü ilk baskısını yapmış, Bartın’ın ilk gazetesi olma hüviyetini kazanmıştır. Bartın gazetesinin 6 Eylül-27 Aralık 1924 tarihleri arasında yayımlanan nüshalarındaki bu haberlere baktığımızda Bartın Limanı ile İstanbul ve Trabzon limanları arasında yolcu ve yük taşıyan gemiler ve sahiplerine ait bilgiler de yer almıştır. Bu bilgilerden bazıları şöyledir; Hacı Emin – Nurullah motoru, Mehmed Hocazadeler – Yeni Han Motoru, Hacı Halil Kapudan – Gül Cemal Motoru, Yirmibeşzadeler – Yirmibeşzadeler Motoru, Balıkzadeler – Kırlangıç Motoru, Yirmibeşzadeler – İhsan-ı Hüda Motoru, Mehmed Hocalar – Mesud Bahri Motoru, Hacı Emin – Nusrullah Motoru.
 
 
(Armatör İbrahim Cemal (Aliş))
Bartın gazetesi kurucusu ve Şükrü Göksu’nun Şirin Bartın Vapuru’nda ailece ortak olan İbrahim Cemal (Aliş), Alişoğlu Mehmed Efendi ile Keleşoğlu ailesinden Hatice Hanım’ın ilk çocuğudur. 1906 yılında Bartın’ın Köyortası Mahallesinde doğmuştur. İbrahim Cemal, ilk tahsilini (İbtida-i ve Rüşdiye) Bartın’da tamamladıktan sonra kapatılan Bartın İdadisi’nin sekizinci sınıfına kadar okumuştur (1921-1922). İbrahim Cemal Rum İlkokulu’nda Rumca ve Fransızca dersleri almıştır. 1938 yılında Halkevi Başkanlığına müteakiben Bartın Belediye Başkanlığına seçilmiştir. 1939 yılında gazeteyi kardeşine devretmiştir. İbrahim Cemal, 1939 yılında Sinop milletvekili olarak seçilmiştir İbrahim Cemal Aliş 1977 yılında vefat etmiştir.
 
 (Bir gurup öğrenci Rumca ve Fransızca ders aldıkları öğretmenleri ile;Bu fotoğraf Bartın’ın ilk fotoğrafçısı Rum İlkokulu  öğretmenlerinden Spyros Zoumpoulides tarafından çekilmiştir. Fotoğraftakiler; 1- Yorgo, 2- Haydar, 3 – Fethi, 4-Nuri, 5- Doktor Zeki Batur, 6 -Dağlızâde Mehmet (Dağlıoğlu), 7- Çakırzâde Hüseyin Cevdet (Çakıroğlu), 8 – İncezâde İbrahim Hakkı (İnceoğlu), 9- Rum İlkokulu Müdürü Aristidis Diamantopoulos, 10- İbrahim Cemal Aliş, 11- Niyazi Yüksel, 12-Yani, 13- Ahmet Ünyeli, 14-Şevki ( Ali Yamanlı), 15 -Şükrü Göksu (Haytaların Şükrü). Rumca ve Fransızca Dersleri alan öğrenciler. 18 Ağustos 1921, Fotoğrafın arkasındaki mühür. Kaynak: Müfit Yüksel ve Çetin Asma arşivi.)
Fransızca öğrenmek için Rum okuluna gittiler
Haytalarzâde Şükrü (Göksu), İbrahim Cemal ile Rumca ve Fransızca öğrenmek amacıyla Bartınlı Rumlar tarafından kendi çocuklarının eğitimi için 1887’de yaptırılan Rum İlkokulu öğretmeni ve müdürü Aristidis Diamandopoulos’a müracaat etmiş ve bu okulda bir süre Rumca ve Fransızca öğrenimi almıştır. Bu okuldaki arkadaşları; Yorgo, Haydar,Fethi, Nuri, Zeki (Doktor Batur),Dağlızâde Mehmet (Dağlıoğlu),Çakırzâde Hüseyin Cevdet (Çakıroğlu), İncezâde İbrahim Hakkı (İnceoğlu), İbrahim Cemal Aliş, Niyazi Yüksel, Yani, Ahmet Ünyeli, Şevki (Ali Yamanlı) ve İlkokulu Müdürü Aristidis Diamandopoulos idi.
 
(Oturanlar- Sol Baştan) Niyazi Yüksel, Zeki Butur, Çakırzâde Hüseyin Cevdet (Çakıroğlu); (Ayaktakiler Sol Baştan) Haytalarzâde Şükrü (Göksu), İncezâde İ.Hakkı (İnceoğlu), … 1920-1925 Yılları.                         Kaynak: Müfit Yüksel ve Çetin Asma arşivi.

Ailesi Nişantaşı’nda oturuyordu
Şükrü Göksu’nun ailesi Bartın’dan İstanbul’a taşındı. Nişantaşı’nda Vali Konağı Cad., Alpaslan Apartmanı’nda oturuyorlardı. Şükrü Göksu Turgut Kaptanoğlu’ndan sonra Türk Armatörleri İşverenleri Sendikası 21’nci Başkanı olarak da görev üstlendi. Kendisinden sonra başkanlığı Orhan Deval ve Orhan Deval’dan sonra Kâşif Kalkavan devam ettirdi.
 

SS Şirin Bartın- İlk adı: Peterhoff, 1947’de adı: Garonne, 1952’de adı: Stevns, 1953’de adı:Zigana, 1956’da adı:Şirin Bartın, 1967’de adı aynen kalmakla beraber Şükrü Göksu ve Mustafa Aliş satın aldı.
 
1956 tarihli  Lloyd’s Register of Shipping  arşivi’nde Şirin Bartın hakkındaki bilgi sayfası.
.1991 yılında Stettiner Oderwerke Tersanesi’nde inşa edilen 1293 dwt,709 net ton olan genel yük ve yolcu gemisinin ilk adı “Peterhoff” idi.  3 genişlemeli ana buhar makinesi Stettiner Odwrwerke imalatı idi.
. 1947’de satıldı ve “Garonne “ adı  verildi.
. 1952’de satıldı ve “Stevns” adı verildi.
. 1953’de Türk Maritim Ltd. Şikreti  ve“Zigana” adı  verildi.
. 1956’da  Mehmet Derviş satın aldı “Şirin Bartın” adını verdi.
. 1967’de Bartın’lı Şükrü Göksu ve Mustafa Aliş satın aldı. Adını değiştirmedi.
 
1966 tarihli  Lloyd’s Register of Shipping  arşivi’nde Şirin Bartın hakkındaki bilgi sayfası.

Kurdukları şirketin adı: “Şükrü Göksu ve Mustafa Aliş  S/S Şirin Bartın ve M/V Bartın Donatma İştirakı” idi.