MİLYON DOLAR VERİP ALMAYI DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ GEMİNİN FİYATI GEMİYE ALMAYI DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ KAPTANIN BİLGİ VE BECERİSİ KADARDIR

Bir gemiyi almadan, yatırım yapmadan önce kimi dinlemeliyiz ve ne yapmalıyız ? Türkiye'de gemi işletmecilik sektöründe iyi bir organizasyonun iyi kaptan ve personeli ile koordinasyonun sağlanabilmesi ancak sağlıklı gemi işletme sistemiyle ve doğru hesaplanan maliyet analizleri sonucunda ortaya çıkabilir.

Gemize almayı düşümdüğünüz kaptanın ve gemi personelinin eğitimleri çok iyi olmalıdır. Özellikle makine personelinin her biri tam manasıyla gemi makineleri işletme mühendisleri olmaları gerekmektedir. Bu kalitedeki gemi adamlarının maaşları da normale nazaran yüksek olacaktır. Çok ilginçtir ki gemide oluşabilecek büyük arızaların kaynağında, ucuz personelin çalıştırılmasının yattığı unutulmaktadır.

Gemi işletmesindeki gemi ve ofis personel sayılarının oranları ülkeden ülkeye şirketten şirkete değişmekle birlikte, gemi işletmecilik türüne gemi adedine ve gemilerin teknik özelliklerine ve standartlarına çalışma bölgesine bağlıdır. Çoğuna göre dört tane kara personeline en az  9-12 gemi adamına karşılık geldiği söyleniyorsa da günümüzdeki yüksek otomasyon ve bilgisayarla yönetilen gemilerde mürettebat sayısı oldukça azaltılmıştır.

Dünyanın en tehlikeli sektörlerinden biri olan denizcilikte, kazaların çok büyük bir bölümü insan hatalarından meydana gelmektedir. Bunun sebebi, denizde çalışan insanların yeterli eğitime ve donanıma sahip olmamalarının yanında gemideki ve karadaki yönetimin yeterli işlememesidir. Son zamanlarda, denizcilik eğitimi ve öğretiminin kalitesi denizcilik sektöründeki işverenlerin daha fazla dikkatini çekmektedir ,çünkü beceriksiz zabitler sıklıkla gemi kazalarına katkıda bulunmaktadır.

Deniz kazalarının ve kazaların yol açtığı çevre kirliliğinin önüne geçilmesinin, denizcilik işletmelerinde bir emniyet kültürünün oluşması ve bu ilke doğrultusunda yönetilmesi ile mümkün olabileceği düşüncesine yol açmıştır. Bütün gemilerin yaşam mahallerinin en görünen yerlerinde büyük puntolarla SAFETY FIRST “ÖNCE GÜVENLİK yazmaktadır. Bu söz denizde yapılan her işin düsturu olarak kabul edilmeli, denizde can güvenliği her şeyden öncelikli tutulmalıdır.

Deniz ticareti ve hususi olarak gemi işletmeciliği çok teknik bir faaliyet sahasıdır

Bana öyle geliyor ki, yatırımcılar sektörün ve gemilerin teknik özelliklerini ve ihtiyaçlarını biraz göz ardı ediyorlar. Günümüzde bu teknik kaosun her geçen gün hızla arttığı dikkate alınırsa, bu sektörde yatırımcının teknik göstergeleri ve değişkenleri küçümsemesi gibi bir lüksü bulunmuyor.

Yani belki küçümsenmiyor olabilir ama yeterli önem veriliyor demek zor sanırım. Şöyle ki, çoğu yatırımcı (özellikle sektörde yeni olanları kastediyorum) bu meselenin teknik bir kadroya teslim edildiğinde bir daha geri dönülüp bakmayı gerektirmeyecek kadar basit olduğunu varsayıyor ya da danışmanları tarafından konu bu şekilde sunuluyor. Teknik departmanlarda biraz tecrübesi bulunan zabit/mühendis kadrolarıyla bu meselenin çözüleceğine ve üzerinde fazla durulması gerekli olmadığına inanmıştır bir çoğu. Diğer birçok meselenin içerisinde en çok ihmal edildiğine inandığım konulardan biri “teknik körlük”tür. Bir yatırımcı çoğu zaman yatırım yaptığı sanayi kolu hakkında fazla bir teknik bilgiye ihtiyaç duymayabilir.

Özellikle denizcilik sektöründe teknik açıdan sizi temsil edecek yeterli yönetici bulmak nispeten daha kolay olabilir. Ancak deniz ticareti gibi bir hizmet sektöründe buzdağının görünmeyen kısmı gibi ilk başta farkedilemeyecek büyüklükte teknik detaylar sizleri bekliyor. O yüzden her yeni yatırımcı, yatırım analizinin bir parçası olarak, teknik konularda bir ön hazırlık yapması, kısa eğitim programlarından faydalanması veya danışmanlarından kendilerine teknik detaylar konusunda daha fazla bilgi vermesini talep etmelidir. Bu türden bir ön hazırlık yatırımınızın yönünü tespit etmek, kimlerle hangi personellerle çalışmak, ne tür bir yatırım yapmak gibi sorularınızın cevaplarını almanızda da faydalı olacaktır.

Deniz ticaretinde ucuz iş ve işçinin maliyeti, tüm yatırımınızın bir kumar oyununa dönmesi olabilir.

Ucuz iş ve işçinin maliyeti konusu klişe bir konudur. Yatırımcı muhakkak ki, pahalı ile hakkını veren maliyetli iş arasında bir seçim yapmak zorunda. Burada bir önceki önerimize atıf yapalım Teknik detaylardan tamamen uzak iseniz, bazı kararların başkaları tarafından alınmasına göz yummak zorundasınız. Kontrolün elinizde olmaması nedeniyle, maliyetlerin anlam ve amacını ölçmekte zorlanıyorsunuz. Bu zorluktan dolayı yapabileceğiniz yegane şey, maliyetleri kısmak ve kârlılık hedeflerinize bir an evvel ulaşmak için yöneticilerinize baskı yapmak. Ve bu durum işleri çok kısa zamanda daha kötüye götürmeye başlayacak.

Durum tersine döndüğünde kemer sıkma politikalarının sonuçları ağır olabilir. Örneğin, iktisadi bunalım dönemlerinde kaza miktarları ve ihtilaflar artar. Daha fazla gemiler limanlarda tutulur. Gemiler daha hızlı yaşlanır (bakım masrafı kısılır, personel maaşları azaldığı için eskiden rutin olan işler angarya olarak algılanır vs.).  Burada yönetici sınıfını da hesaba katmakta fayda var. Pahalı gibi görünen bir yönetici, sizi çok daha pahalı bazı maliyetlerden kurtarabilir veya rakiplerinizden daha kolay ve karlı işler yapmanızı sağlayabilir.  

Doğru insanın değerini, doğru insanlar bilirler. Burada kendi yeterliliğiniz de devreye girecektir. Bir üretim tesisinin değerinde önemli değişimler olmazken, bir geminin değeri bir kaç ay içinde birkaç on milyon dolar değişebiliyorsa, “pahalı” algınızda devrim yapmanın zamanı olabilir. 

Gemi adamlarının evlerinden ve ailelerinden uzun süre ayrı kaldıkları izolasyonlu iş ortamlarının stresle birlikte hem fiziksel hem ruhsal sağlıkları için olumsuz sonuçlara yol açtığı bilinmektedir. Yorgunluğun sebep olduğu stres aynı zamanda alkol/madde kötüye kullanımı ve ruhsal problemlerle ilişkili bulunmuştur.

Gemi adamları iş kazalarına, yaralanmalara ve hastalıklara yol açabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikolojik ve sosyal unsurları içeren tehlikeli bir ortamda çalışırlar. Değişen sıcaklıklara, çeşitli hava koşullarına, gürültüye, titreşimlere ve geminin hareketlerine rağmen kendilerinden güvenlik açısından kritik görevleri gerçekleştirmeleri beklenir.

7/24 vardiyalı çalışma programlarında çalışıp, uzun süre aile ve arkadaşlardan ayrılırlar.Evden uzakta yalnız, yorgun aylar veya yıllar geçirirler.Günlük yaşamdan izole bir şekilde uzun çalışma saatleri, yüksek stres ve yorgunluk gibi sıkı çalışma koşullarıyla da karşı karşıyalardır. Gemide maruz kaldıkları strese bağlı olarak da uyku problemleri yaşamaktadırlar. Gemi adamlarının kaygı, depresyon, stres gibi çeşitli ruh sağlığı sorunlarına sahip olmaları şaşırtıcı değildir. Depresyon, ve alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı gibi psikolojik konular, denizcilik sektöründe iyi bilinen sağlık sorunlarıdır.

Deniz tecrübesi olanlar içerisinde çeşitli eğitim süreçlerine katılmış ve kendini geliştirmiş olanlar bulunmakla birlikte, sadece deniz tecrübesini veya genel olarak teknik tecrübeyi şirket üst yönetimi için yeterli vasıf olarak görmek hayli zordur. Buna ek olarak, deniz tecrübesi olan kaptan ve baş mühendisler içerisinde kendini potansiyel CEO olarak görenlerde azımsanmayacak kadar çoktur. Dolayısıyla, yeterli sektör bilgisi olmayan yeni yatırımcının beklentilerini sağlayacak potansiyel güvene sahip teknik tecrübeli insanlar da bulunduğundan, hatalı bir işbirliği doğması kaçınılmaz.

Bunun yanında, kimi kaptan ve baş mühendislerin bu özgüven çerçevesinde rast geldikleri özellikle küçük yatırımcıları yanlış yönlendirdiklerine sıklıkla şahit olursunuz. Gemi işletmeciliği ve gemi yatırımlarının yönetimi finans, risk analizi, piyasa bilgisi ve daha bir çok konuyu içerir ki, bu konular teknik kadroların yetiştirilmesi sürecinde en iyi ihtimalle gözden geçirilir, derinlemesine bir eğitim-öğretim konusu olmaz.

Kaptan olarak “Çok iyi” ingilizce bilmelisiniz

Denizcilik Sektör tecrübesi olanlar meselenin ehemmiyetini gayet iyi anlamışlardır. Sadece ingilizce bilmeniz yetmeyebilir, çok iyi ingilizce bilmelisiniz. Bu sektörde neredeyse her şey ingilizce yazılır ve raporlar genelde ingilizcedir.

İngilizce bilmiyor ve tüm mal varlığınızı emanet edebileceğinizi düşündüğünüz gerçekten vasıflı ve “çok iyi” ingilizce bilen bir Kaptanınız yoksa dil sorunu bu sektörde hiç yatırım yapmamanız için bence yeterli bir sebeptir.

Deniz personellerinin nitelikleri ve minumum nitelik ve kriterler işe alınmadan önce belirlenmelidir

STCW ve devamındaki düzeltmelerin, bayrak devletinin ve şirketin politikasının gerekliliklerine uygun nitelikli, sertifikalandırılmış ve sağlıklı personel ile donatması, Gemi adamları, görevlerini yerine getirmek için uygun eğitime, sertifikaya veya yeterliliğe sahip değiller ise gemide çalışmamalıdırlar.

Gemiyi donatmak için diğer hususlar armatörlerin ticari şartlarını ve geminin operasyonel fonksiyonunu  içerir.Bütün denizci nitelikleri ve deneyimleri sertifikalarla kanıtlanmalı ve ofis kayıtlarında tutulmalıdır.

Şirket yetkinlik, nitelik ve deneyime delil kayıtları ofiste muhafaza etmelidir ,Her gemi adamı için, önceki çalışma kayıtları ve önceki işlerine dair referansları, Şirket tarafından işe alınmadan önce göz önünde bulundurulmalıdır.Şirketin ilgili müdürleri bir zabiti gemiye göndermeden önce, Zabitan Matriksi bazında Şirketin Minimum Kriterlerini göz önünde bulundurmalıdır.Kriterlere uyulmadığı zaman risk değerlendirmesi yapılır. Eğer uygun olmayan kriter aşağıdakilerden biri ile aşılabilir ise Filo Müdürünün onayıyla personel değişimi yapılabilir. Risk değerlendirmesi Filo Müdürü, Teknik Müdür ve Personel Müdürünün katılımıyla yapılır. Bu kişilerin yokluğunda vekilleri bulunmalıdır.

Uygunsuz bulunan unsurun önüne geçildiği zaman aşağıdaki müdahaleler düşünülebilir.Şirkette uzatılmış alıştırılma periyodu ,Gemiden ayrılacak personel ile uzatılmış devir teslim. Bu periyod bir yükleme ve bir tahliyeden daha kısa olamaz. Bu periyoddan sonra kaptan onayı ve raporuna ihtiyaç duyulur. Enspektör atanan personel ile beraber gemiye çıkıp tatmin olana dek sefer atabilir. Bu süre bir yükleme ve bir tahliyeden daha kısa olamaz.

Kaptanın Görev ve Sorumlulukları

Şirketin emniyet ve çevre koruma politikalarını yaşama geçirmek. Bu çerçevede şunlardan emin olunmalıdır;

 Gemi personelinin iyi düzeyde EYS bilgisi olmalıdır. Bu bağlamda Kaptan personelin EYS’nin ilgili bölümlerini okuduğundan emin olacaktır;

• İş pratikleri, emniyet ve çalışma talimatlarının uygulanabilirliğinin sağlanması;
• Personel eğitiminin düzenli olarak sürdürülmesi; 
• Acil durum ve çevre koruma talimlerinin yapıldığı; bu arada talimlere katılan grupların işbirliği ve başarımlarından emin olacaktır;
• Bütün kontrollü olan dokümanların güncel tutulmasını, şirket prosedürlerine göre kontrolünün yapılmasını ve bütün kayıtların düzenli bir şekilde kayda geçirilip, mevcut olmasını sağlamak;
• Bu bağlamda yapılan işleri izleyebilir, personelle görüşebilir, belgeleri kontrol edebilir ve bazı görevlerini devrettiği personelden düzenli rapor isteyebilir;

                  Politikanın uygulanabilmesi için personelin motive edilmesi:

                  Emniyet ve çevre koruma prosedürleri ve talimatlarının ve sistemin gözden geçirilmesi, şirket politikasının geliştirilmesi amacıyla bu konuda yorumlarını ve önerilerini yönetime bildirmek.

• Hedeflerin gerçekleştirilmesi sürecinde personeleaçık ve basit talimatlar vermek;
• EYS’nin emniyet ve çevre koruma ile ilgili gereklerinin gemi personeli tarafından yerine getirildiğinden emin olmak;
•  Uygunsuzluklar oluştuğunda YK’ya haber vermek ve verilen çerçevede düzeltici çalışmaların         yapılmasını sağlamak;

                Bir personel gemiye katıldığında, katılış öncesi ofiste EYS konusunda eğitim alıp almadığını belgelerinden kontrol edecek ve şirketin politikaları konusunda motive olup olmadığını gözleyecektir. Eğer bu eğitim çeşitli nedenlerle ofiste verilemediyse Kaptan bu personele geminin kalkışından bir süre sonra bu eğitimin verildiğinden ve motive edildiğinden emin olacaktır. Bununla birlikte yine Kaptan geminin kalkışından önce yeni katılanların STCW gereği verilmesi gereken gemi emniyeti temel eğitiminin verildiğinden ve bunun belgelendiğinden emin olacaktır;

Kaptan, gemide en üst düzeyde yetkili personel olup, donatanın gemideki temsilcisidir. Görevi ile ilgili taşıdığı sorumluluğa paralel olarak yeterli yetki ile donatılmıştır. Her ne kadar şirket gemiye çalışma ve acil durum prosedürleri ve talimatları göndermişse de Kaptan, gemi, yük ve personel emniyeti ile çevre koruma için gerekebilecek her türlü kararı almaya yetkilidir; (OLAĞANÜSTÜ HAL YETKİSİ)   

Önemli ve acil konulardaki haberleşme yazılı olmalı ve dosyalanmalıdır;

Ayda en az bir defa Emniyet Komitesini toplayarak, komiteye başkanlık etmelidir.

Kaptanın yokluğunda, Kaptanın tüm yetki ve sorumlulukları 2. Kaptan tarafından üstlenilir.

Kaptan, koruyucu ve planlı bakım ve tamirlerle ilgili oluşabilecek bakım uygunsuzluklarını, kaza ve arızaları, tespit edilen diğer yetersizlikleri Emniyetli Yönetim Gemi Prosedürleri “Uygunsuzluk Kaza, Arıza ve Tehlikeli Olay Kontrolü Prosedürüne uygun olarak Yetkilendirilmiş Kişiye rapor etmekle sorumludur.

Kaptan ve Zabitlerin Devir Teslim Tutanakları

Gemi personeli değişimi gemi için büyük önem taşır. Şirket politikası olarak, gerçekten gerekmedikçe, önem arz eden personeller aynı anda değiştirilmemelidir.

Devir teslim gereklilikleri tamamlanıp devir teslim formları ilgili kişilerce imzalanmadan devir teslim yapılmamalı, Bunun haricindeki durumlar Karada atanmış Kişi DPA onayı gerektirir.

Sonuç olarak yatırım yapıp yapmamayı düşünürken . Tecrübeli Uygun Personel durum tespiti ve risk tanımlaması, sağlam bir yatırımı güvence altına almak için uzun bir yol kat ederken, saflık, yatırım üzerinde etkin kontrol eksikliği, çıkış stratejisini güvence altına alamama, ihmal, mücbir sebepler ve  tamamen kötü şans, kârlılığı olumsuz yönde etkileyecektir.

Gemi Makineleri İşletme Mühendisi

Birol Çetinkaya

 Pruvanız neta, denizleriniz sakin, rüzgarınız kolayına olsun. Selametle…